Zorg is geen Marktplaats, maar een Maakplaats. 

Volgens de SP moeten we de marktwerking in de zorg afschaffen. Het zou tot versnippering en verspilling in de zorg leiden. De VVD is van mening dat je niet kunt afschaffen wat er niet is. Feit is dat de zorg in Nederland voor 90% publiek / privaat georganiseerd is. Tegelijkertijd is in de werkelijkheid waarin we vandaag leven, er aanleiding om het belang van vitale sectoren te herwaarderen. Landelijk en regionaal samenwerken in plaats van concurreren zal de toekomstige lakmoesproef worden voor zinnige zorg 

Ongetwijfeld zullen de concept verkiezingsprogramma’s daarom worden herschreven en zeker die van de paragraven zorg nader worden geduid. Goed beschouwd zijn huisartsenpraktijken, apotheken, diëtisten, fysiotherapeuten en MSB’s enz. in feite MKB bedrijven. Die overigens op zichzelf genomen een heel behoorlijke bijdrage leveren aan de gezondheidswinst en dus prima functioneren. Hier is een kanttekening op haar plaats. Want als één van de rijkste landen het minst aantal IC bedden heeft kan de obsessie aan doelmatigheid wel zijn geslaagd maar is de patiënt dood. 

Volgens veel indexen scoort de Nederlandse zorg hoog, maar is ze ook duur. Bij een vergelijk blijkt dat dit komt omdat de kosten van WLZ in Nederland extreem hoog zijn. De kosten van de eerstelijn-, paramedische- en ziekenhuiszorg zijn gemiddeld genomen heel redelijk. Sommige beroepsgroepen zouden door zorgverzekeraars met wurgcontracten tot op het bot kapot bezuinigd zijn. De discussies over de betaling van zorgverleners anno 2020 zijn Kabeljauwse twisten en gaan al eeuwen terug en zijn dus van alle tijden. De ultieme vraag is nu natuurlijk welke waarden wij hechten aan publiek belang. Met de huidige, overweldigende compensatieregeling van zorgverzekeraars, aanpassing van ACM regels en de NZa maatregelen om zorgverleners te ondersteunen, is een duidelijk statement gemaakt. Toch is in de lijn van de ”liberale” planeconomie en marktwerking het een lastiger debat dan u zult denken. Met de MKB bedrijvigheid en het ondernemerschap in de zorg zou het risicodragen misschien wel redelijk zijn? Volgens een CEO van een zorgverzekeraar creëert aanbod vraag en is het menselijk lichaam een onuitputtelijke bron van inkomsten voor wie dat wil. Dus dat is dan toch marktwerking zou ik zeggen? 

Zorg is een uniek publiek domein waarbij toegang, solidariteit en betaalbaarheid kernwaarden zijn. Deze hete aardappel heeft de politiek met de Zorgverzekeringswet door de strot van zorgverzekeraars en het Zorginstituut Nederland gepropt. Dat dit niet altijd lekker doorslikt is wel heel duidelijk. Dan wellicht toch maar beter met elkaar in de puree zitten over de inrichting over wie welke gezondheidswinst levert tegen welke prijs. Zo ook de cardiologen die recent 70 procent minder instroom van nieuwe patiënten constateerden. Hiermee zou een catastrofe op ons worden afgeroepen. Maar minder dotteren heeft volgens mij nog niet geleid tot massale sterfte. De cardioloog zal stellen dat deze patiënten straks toch in de problemen komen. Maar natuurlijk weet geen mens wanneer straks is. We struikelen hier ook over de vraag wat eigenlijk zinnige zorg is. 

Er was een filosoof die stelde dat je niet met een brandende fakkel door het zorgaanbod kan lopen zonder haren te schroeien. Het coronavirus drukt ons met de neus op de feiten. We springen weg voor het feit dat er veel volstrekt onnodige interventies worden verricht, medicijnen worden voorgeschreven en troostende schouders van een psychiater worden geboden. Sjoerd Repping is een gastspreker bij de AcademieNieuwezorg en heeft de opdracht “wat is zinnige zorg?“ te onderzoeken. In de nevel van eindeloos veel aanbod is er vast veel te ontdekken. 

Hoe dan ook… Zorg decimeren tot de heilige graal van een Marktplaats doet absoluut geen recht aan het maatschappelijk belang van de zorg. Maar in mijn opinie moet de zorg vooral zelf flink aan de bak door aan reflectie te doen op het thema gezondheidswinst, samenwerking, digitalisering en daarmee de handschoen opnemen dat ze naast Marktplaats vooral een… Maakplaats is. 

Henk Pastoors, AcademieNieuwezorg. 

– Download hier de PDF versie –

Henk Pastoors is directeur van TopSupport Strategie en Informatie. Hij levert als adviseur maatwerk in analyse en strategie in de farmacie en zorg.